Alarm Zilleri Çalıyor!

 

Alarm Zilleri Çalıyor!!

 

Kurban Bayramı’nda kesilen hayvanların tedarik zinciri etkin bir şekilde yönetilebilirse, bu durumdan en az 4 buçuk milyar dolarlık ekonomik bir hacim yaratmak mümkünken bu fırsat elimizden kayıp gidiyor.

 

Ancak, kurban tedarik zincirinin yönetimi bir yana, son dört yılda yerli hayvancılık ve hayvan ithalatı açısından oldukça olumsuz bir duruma gelindiği görülüyor.

 

Dört yıl önce, marketlerde kolluk kuvvetlerince etiket takibi, değiştirme ve polisiye önlemlerle, gıda enflasyonunun ana nedeninin süt ürünleri olduğu düşünülmüş ve bu ürünlerin hammaddesi olarak süt suçlanmıştı. Bu sebeple süt fiyatları, maliyetin altında tutularak üreticilerin daha düşük fiyatlara zorla süt satmaları sağlanmıştı.

 

Böyle bir durumda üretici maliyetinin altında sütünü niçin satsın?

 

BU durumda üreticiler, maliyetlerinin altında süt satmaktansa ineklerini kesime göndermeyi tercih ederler. Bu durum, ineklerin kesime gönderilmesiyle yeni bir riski doğurur. O da zorunlu et ihtiyacının yurt dışından karşılanma riski.

 

Dört yılın ardından, süt üreten hayvanların kesime gönderilmesiyle birlikte, bugün geldiğimiz noktada et ve canlı hayvan ithalatı konusunda tamamen dışa bağımlı bir duruma düştük, düşürüldük.

 

Bugün doğru ve etkin bir planlama yapılabiliese en az iki yıl içinde et ve canlı hayvan ithalatını sonlandırabiliriz. Aksi takdirde, yabancı üreticilere ödeme yapmaya devam edeceğiz. Hem karkas et hem de besilik ve kasaplık hayvan ithalatı yapmaya çalışılıyor; bu durum yerel hayvan popülasyonunun hızla azalmasına yol açıyor. Şu anki durumumuz tamda budur. Tarım Bakanlığı’nın Et ve Süt Kurumu, ya planlamada şaibeli davranıyor ya beceremiyor ya da bu görevi bir şekilde yerine getirmiyor.

 

Şu an için en az iki yıl dışa bağımlıyız. Ancak ancak eğer mevcut durumlar hızla düzeltilip, net bir takvim, şeffaf ve açık bir strateji ile ele alınmazsa, bu süre dört ya da beş yıla kadar uzayabilir. Bu durumda ise hiçbir gelecek hükümet beş yıllık bir plan yapmayı tercih etmeyecektir. Çünkü herkes beş yıl içinde hesap vermek zorunda kalacak. “Bu işi biz yapalım, ama meyvelerini beş yıl sonra başka bir hükümet toplasın” düşüncesiyle kimse bu konuya ciddiyetle yaklaşmayacaktır.

 

Et ve hayvan üretimi, kritik bir dönemeçte bulunuyor ve şu an yapılması gereken, inek, keçi ve koyun gibi hayvanların desteklenmesi ile ithalatın entegre ve programlı bir şekilde yönetilmesidir.

 

2023 yılında, et ve hayvan ithalatı için yaklaşık bir buçuk milyar dolar harcandı. 2024 de aynı miktarın ödenmesi bekleniyor. Bu da iki yılda toplamda 3 milyar dolarlık bir harcama yapılacak demektir. Önümüzdeki yıl, 2025’te de bu harcamaların devam etmesi öngörülüyor ki bu da üç yıllık toplamda 4,5 milyar dolara ulaşacak. 2025 de belkide bu miktar daha artacaktır.

 

Bu durum, milli kaynakların israfı anlamına geliyor. Dört yıl önce, kurban tedarik zincirinin ekonomiyle entegrasyonu ve en 4,5 milyar dolarlık ekonomik hacmin kullanımı konusunda uyarılarda bulunulmuştum. Ancak bugün, en az 4,5 milyar doları yurt dışına aktarmak zorunda kalacağımız bir noktaya geldik. 2025’te bu rakamın daha da artması muhtemel görünüyor.

 

Hayvancılık sektöründe stratejik planlamanın bir an önce yapılması gerekiyor; aksi takdirde, ileride bu planlamayı yapma şansını tamamen kaybedebiliriz.

 

Hayvancılık, sadece bir iş kolu olmanın ötesinde, aynı zamanda derin bir medeniyet ve kültürel öneme sahiptir. Hayvanların azalması, bu alanda çalışacak insanların da sektörü terk etmesine yol açar. Bu durum, Afrika ülkelerinin durumuna benzer bir tablo çizer. Afrika’ya yaptığım ziyaretlerde, o bereketli topraklarda tarım yapılmadığını fark ettim. Sebebini sorduğumda, tarım yapabilecek kişilerin bu işten vazgeçtiğini üzülerek öğrendim.

 

Hayvancılık, bir kültür ve medeniyetin temel taşlarındandır. Bu alanda deneyimli insanları göz ardı edip, sektörden uzaklaştırırsanız, bu önemli işleri sürdürecek kişileri bulmakta zorlanırsınız. Bu çok kritik zamanda, sürekli olarak ithalata bağımlı hale gelmenize ve kaynaklarınızın israf olmasına neden olur.

 

Tarım ve hayvancılık alanındaki ithalat, adeta bir milli güvenlik sorunu haline gelmiştir. Bu durumun acilen en yüksek düzeyde ele alınması ve halkın şeffaf bir şekilde bilgilendirilerek sürecin yönetilmesi şarttır. Ülkemizde bu alanlarda birçok uzmanımız, ziraat fakültelerimiz ve deneyimli hocalarımız bulunmaktadır. Ancak, bu işler gizli kapaklı ve spekülatif eylemlere yol açacak şekilde yürütülürse, sonuçları çok daha büyük tehlikelere ve hayal kırıklıklarına yol açabilir. Bu konuda önceden uyarıda bulunmak istiyoruz.

 

2023 yılında İHA, TİHA ve SİHA üretimi ve satışı gerçekleştirdik. Bu yüksek teknoloji ürünlerinin satışından elde edilen ekonomik hacim 1.5 milyar dolar oldu. Çalışıp bu yüksek teknoloji ürünleri, savaş alanlarında faaliyet gösteriyor. Bundan dolayıda stratejik zorluklarla yüzleşiyoruz. Ancak, bir yandan1 buçuk milyar dolarlık İHA ve SİHA geliri elde edilirken, vatandaşlarımızın ürettiği inek, keçi ve koyunları yönetemiyoruz ve hayvancılık için yine 1.5 milyar dolar dışarıya ithalat yaparak ödeme yapıyoruz. Bu yıl, gelecek yıl ve belki de sonraki yıllarda da bu ödemeler artarak devam edecek. Eğer bu ipin ucu daha fazla kaçarsa bu işi yapacak insan bulmak zorlaşacak ve bu durum milli güvenlik sorununa dönüşecektir.

 

Sayın Cumhurbaşkanı başta olmak üzere, ilgili yetkililerin bu meseleye acilen müdahale etmeleri ve tüm uzmanların izleyebileceği şeffaf bir süreçle çözüme kavuşturmaları gerekmektedir. Ayrıca, sürecin sivil toplum kuruluşları tarafından da takip edilmesi önemlidir.

 

Bu kritik durumun, milli güvenlik için bir tehdit seviyesine ulaştığı göz önünde bulundurulduğunda, umarım bu, herkesin konunun ciddiyetini fark etmesine ve sorunun çözülmesi için gerekli adımların atılmasına vesile olur.

 

Prof. Dr. Mete GÜNDOĞAN

 

Guwuste.com